الکتروموتور
پرسش و پاسخ
انواع الکترو موتور چینی موجود در بازار ایران چیست؟
کشور چین که یکی از قطب های موجود در تولید محصولات صنعتی گوناگون است در زمینه تولید الکتروموتور هم سابقه طولانی دارد که یکی از مزایای اصلی الکتروموتور چینی برای مشتریان بازار ایران قیمت آن است؛ برخلاف تصور از محصولات چینی که همه سراغ محصولات ارزان و کیفیت پایین می روند، محصولات با کیفیت بالا که قابل رقابت با برندهای اروپایی هم هست موجود می باشد.
در بازار ایران الکتروموتورهای چینی با کیفیت بالا درجه 1 درجه 2 و ضعیف درجه 3 موجود میباشد. علت اختلاف قیمت در الکتروموتورهای چینی مختلف است که بعضی از آنها: کیفیت ریخته گری پوسته چدن و آلومینیومی، درجه خلوص مس استفاده شده در سیم پیچ، کیفیت بلبرینگ استفاده شده در الکتروموتورها، در تکفاز استفاده از یک یا دو خازن و کیفیت آنها. که هر کدام باعث تفاوت قیمت در الکتروموتور چینی میشود.
تفاوت الکتروموتور عمود نصب و افقی در چیست؟
الکتروموتوری که در زمان کار باید در حالت عمودی قرار بگیرد و آن را با علامت (وی) V که معمولاً روی پلاک این محصول نصب میشود و کاربرد آن میتوان پمپ ها، گیربکس ها و …. باشد را الکتروموتور عمود نصب میگویند. و حالت دیگه که پایه های الکترو موتور روی سطح زمین (افقی) پیچ میشود را الکترو موتور افقی گویند.
که علامت اختصاری آن (H) است، غیر از این که تفاوت کاربرد هر الکتروموتور میتواند علت افقی یا عمودی نصب شدن الکتروموتور باشه، بحث فضای بدون محدودیت و یا محدودیت فضایی در محل استفاده از الکتروموتور هم برای انتخاب کدام حالت از الکتروموتور مهم است.در الکتروموتور های توان پایین که وزن بالایی ندارند همان بلبرینگ افقی نصب کار رولبرینگ عمود نصب را انجام میدهد.
کاربرد و تفاوت الکتروموتور پوسته چدنی و پوسته آلومینیومی چیست؟
الکتروموتورهای توان پایین و تکفاز معمولاً آلومینیومی هستند ولی چدنی آنها هم موجود است، استحکام بالاتر و مقاومت حرارتی مناسب از ویژگیهای الکتروموتور پوسته چدنی هستند.
معمولاً پایه ها در الکتروموتور پوسته چدنی با خود پوسته به صورت پیوسته و یکجا ریخته گری شده که استحکام و ایستایی موتور در زمان کار بیشتر است و الکتروموتورهای پوسته آلومینیمی معمولاً دارای پایه به صورت پیچ شده هستند. در پوسته چدنی چون وزن بیشتر است در موقع کار امکان لرزش کمتری دارد، ضریب انتقال حرارت پایینتر است باعث میشود داغ شدن پوسته به تاخیر بیفتد و موتور با توان بالا باید دارای پوسته چدنی باشند.
- پوسته چدنی: وزن بالا، تردی و شکنندگی، ضعیف بودن روند انتقال حرارت که باعث میشود بخشهای داخلی موتور داغ شود. یعنی برای کار در آب وهوای گرم مناسب نیست برای مناطق سردسیر بهتر است.
- پوسته آلومینیومی: ضریب حرارتی مناسب که به خنک شدن موتور کمک میکند، آسیب پذیر بودن در برابر ضربه، آسیب دیدن جای بلبرینگ موتور به مرور زمان
تفاوت انواع ترمز در الکتروموتورهای ترمزدار ام جی ام چیست؟
در الکتروموتورهای ترمزدار MGM دو مدل ترمز داریم که به دو صورت BA و BM تفکیک میشود که حالت مگنت، صفحه، لنت و فنر دارای ترمز AC و یا ترمز DC با یکسوکننده است ولی مدل BM فقط دارای ترمز DC میباشد.
در قیاس این دو مدل الکتروموتور ترمزدار از برند معتبر MGM ایتالیا: هر دو دارای گشتاور شروع بالا هستند و زمان واکنش ترمز و فرکانس شروع و توقف مدل BA سریع و مدل BM استاندارد است.
گشتاور ترمز مدل BA عالی و مدل BM استاندارد است که مدل BA با توجه به این که مگنت و لنت و صفحه با پیچ تنظیم فنری قابل سفت شدن و یا باز کردن است، لذا گشتاور ترمز این مدل قابل تنظیم است و مدل BM این امکان را ندارد چون ترمز به صورت جریان مستقیم DC است.
فرآیند عمل کردن ترمزها مانند هم هستند که نوع برق آن فرق میکند، باید توجه کرد که مدل BA از این الکتروموتور ترمزدار MGM که دارای ترمز سه فاز AC است بیشتر در ایران موجود میشود و مورد استفاده قرار میگیرد تا الکتروموتور ترمزدار ام جی ام مدل BM که ترمز DC تک فاز است.
کاربردهای مختلف الکتروموتور ترمزدار چیست؟
1- استفاده از الکتروموتور ترمزدار در آسانسورها
2- استفاده از الکتروموتور ترمزدار در جرثقیلها
3- استفاده از الکتروموتور ترمز دارد در صنایع غذایی
4- استفاده از الکتروموتور ترمزدار در توربینهای بادی
5- استفاده از الکتروموتور ترمزدار در نوار نقاله انتقال مواد که دارای زاویه هستند.
6- استفاده از الکتروموتور ترمزدار در دستگاههای بسته بندی
باید توجه داشت که غیر از الکتروموتورهای ترمزدار معروف مانند ام جی ام (MGM) و SEW و ABB و … میتوان انواع الکتروموتور را با ترمزهای ایرانی ترمزدار کرد که به صورت تک لنت و دو لنت با برق AC و DC به همراه اهرم دستی خلاص کن و …. هستند. هدف از ترمزدار کردن الکتروموتور عموماً افزایش ایمنی نیروی کار است.
ویژگیهای الکتروموتور عمود نصب چیست؟
اجزا الکتروموتور عمود نصب: بدنه اصلی بلبرینگ کف گرد (موتور با بیشترین فشار کاری)- براکت نگهدارنده بلبرینگها- بلبرینگ شیار عمیق (نقش بلبرینگ رهنما را دارد)- در محیطهای سرباز یک کاناپی (ورق محافظ) روی کاسه بادگیر الکتروموتور عمود نصب وصل میگردد تا باران داخل فضای موتور نرود. الکتروموتور عمود نصب شامل دو دسته 445 (یک بلبرینگ کف گرد) و 493 (دو بلبرینگ کف گرد)- گریس خور بودن این الکتروموتورها و نوع سیال مورد استفاده در این الکتروموتورها جهت روانکاری بلبرینگهای آن بسیار مهم است.
در زمان سرد بودن الکتروموتور اندازه گیری روغن انجام شود و الکتروموتور عمود نصب زیر بار روشن شود و بدون بار زیاد استفاده نگردد.
کاربرد الکتروموتور ترمزدار چیست؟
در مواقعی که میخواهید عدم چرخش موتورهای الکتریکی سریع اتفاق بیافتد تا باعث افزایش ایمنی در کار و کاهش خطرات احتمال شود از الکتروموتورهای ترمزدار استفاده میشود.
اگر پس از ارسال دستور ایست به الکتروموتور، همان لحظه الکتروموتور متوقف نشود باعث ایجاد خرابی در خط تولید میگردد و دانستن این نکته که اگر ترمز الکتروموتور درست و به موقع عمل نکند امکان ایجاد خطر برای نیروهای کار دارد اهمیت الکتروموتور ترمزدار را بیشتر میکند. میتوان به جای خرید الکتروموتور ترمزدار، الکتروموتور را ترمزدار کرد.
منبع تغذیه و تامین انرژی برای ترمز الکترموتور ترمزدار چگونه است؟
ترمزهایی که در داخل الکتروموتور ترمزدار وجود دارد میتواند انرژی الکتریکی موجود در آن را به وسیله فنر و مگنت به انرژی مکانیکی تبدیل کرد که این انرژی مکانیکی در نهایت باعث توقف بلافاصله الکتروموتور میشود، هم میتوان منبع تغذیه ترمز را یکسان با الکتروموتور در نظر گرفت هم میتوان منبع تغذیهای کاملاً جدا برای ترمز الکتروموتور ترمزدار در نظر گرفت تا خیالمان از کارکرد همیشگی و بدون توقف ترمز راحت شود، در الکتروموتور ترمزدار ام جی ام ایتالیا برای آن مدل از الکتروموتور ترمزدار که منبع تغذیه ترمز جدا در نظر گرفته است، دارای ترمینال باکس (جعبه ترمینال) دوبل میباشد.
انواع ترمز برای الکتروموتورهای ترمزدار چیست؟
1- ترمزهای مخصوص الکتروموتورها که شامل مگنت، صفحه، لنت میباشد که دارای فنر قابل تنظیم است و دارای منبع تغدیه AC است که میتواند به صورت DC نیز باشد که داخل جعبه ترمینال یک عدد یکسوکننده تعبیه میشود.
2- ترمزهای جریان مستقیم DC که بیشتر برای صنایعی مناسب است که پس از قطع جریان دیگر فشار روی الکتروموتور نباشد، به خاطر سیستم پیچیده باید سرویس شوند.
3- ترمزهای اینورتردار که کمی تاخیر در اجرای ترمز الکتروموتور مشاهده میشود و با یک سیستم ترمز پلهای الکتروموتور متوقف میشود.
4- ترمزهای جریان معکوس که جریانی عکس جهت چرخش موتور وارد میکنند.
تفاوت نصب ستاره و مثلث در الکتروموتورها در چیست؟
1- به طور خلاصه و کلی باید گفت جریان عمودی از هر سیم پیچ در نصب ستاره با جریان خط اصلی برابر است اما در نصب مثلث از جریان عبوری از هر سیمپیچ 1/7 برابر کمتر از جریان خط اصلی است.
2- ولتاژ در نصب ستاره 3√ یا تقریبا 1/7 بیشتر از ولتاژ دو سر سیم پیچ است اما در نصب مثلث این ولتاژها برابر است.
3- به دلیل رسیدن ولتاژ کمتر به دو سر سیم پیچ در نصب ستاره سرعت موتور با اتصال ستاره کمتر از موتور با اتصال مثلث است.
4- جریان راه اندازی با اتصال ستاره تقریباً سه برابر جریان نامی که روی موتور ثبت شده است اما در اتصال مثلث ممکن است تا ده برابر جریان نامی برسد به همین دلیل کمتر از روشن مثلث استفاده میشود، کلاً راه اندازی به صورت ستاره بسیار نرم و نرمال میباشد.
ولی در کل باید دید دستور داده شده روی پلاک موتور برای راه اندازی الکتروموتور چیست و همچنین کاربرد استفاده شده از الکتروموتور مورد نظر چیست.
تبدیل نصب ستاره به مثلث در الکتروموتورها چگونه است؟
اگر الکتروموتور با اتصال ستاره راه اندازی شود جریان راه اندازی کمتری مصرف خواهد کرد پس امکان آسیب سیستم برق رسانی کم میشود برای همین در مواردی که جریان راه اندازی بیش از حد معمول است لحظات اولیه از اتصال ستاره استفاده میشود بعد از این که موتور به دور نامی خود رسید نوع اتصال را مثلث میکنند که این کار با استفاده از کلید ستاره مثلث انجام میشود.
در کل در اتصال ستاره جریان مصرفی برای شروع به کار تا حد زیادی کاهش مییابد و توان موتور شما در اتصال ستاره به طور کلی کمتر از اتصال مثلث است. ولی اگر میخواهید از توان نامی و استاندارد موتور خود استفاده کنید باید اتصال موتور را از ستاره به مثلث تغییر دهید.
تاثیرات آمپرکشیدن الکتروموتورهای روی موتور چیست؟
باعث افزایش دمای داخلی موتور میشود که راندمان الکتروموتور را کاهش میدهد- عایقهای حرارتی که مقاومت کمی دارند را از بین میبرد. مدار فرمان را تحت تأثیر قرار میدهد و عملکرد آن را مختل میکند.
باعث افزایش مصرف انرژی میشود و حتی روی راندمان گیربکس صنعتی متصل به الکترو موتور هم تأثیر میگذارد.
علت آمپر کشیدن الکتروموتورها چیست؟
1- عدم توجه به سرویس های دوره ای: بازبینی قسمت های مختلف، روغنکاری بخشهای متحرک و کم کردن اصطکاک که عامل کشیدن جریان بیشتر برای تامین گشتاور است، بهترین راه برای این مورد تعیین زمانبندی مشخص برای بازرسی است.
2- نامناسب بودن محل نصب الکتروموتور: مانند قرارگرفتن الکتروموتور در محل با دمای بالا که باعث افزایش مصرف الکتروموتور میشود یا قرارگرفتن در جای مرطوب و ارتقاع بالا که باعث فرسایش زودتر می شود و باید ضریب طراحی برای انتخاب توان الکتروموتور در نظر گرفت.
3- اختلاف سیستم کنترل مانند کنتاکتورها، سنسورها و قطع کن ها باید برای راه اندازی الکتروموتورها از مدارهای خصوصی استفاده کرد تا میزان جریان استارت را کاهش دهد.
4- روند اشتباه استفاده از الکتروموتور اعمال بار بیشتر از حد به الکتروموتور که باعث افزایش حرارت الکتروموتور و به وجود آمدن بارهای خازنی و سلفی روی الکتروموتور میشود که عامل افزایش جریان است. نوع اتصال الکتروموتور به گیربکس صنعتی (مانند گیربکس حلزونی) نباید مشکل دار باشد.
5- مشکل خطوط تغذیه که معمولاً دارای نوسانات زیادی هستند مثل مقاومت اهمی بالا در بخش اتصالات الکتریکی، عدم تعادل ولتاژ شبکه، کم ولتاژی، ولتاژ بیش از حد که باید رفع گردد تا باعث آمپر کشیدن الکتروموتورها نشود.
کلاس حرارتی الکتروموتورها چگونه دسته بندی میشوند؟
در ابتدا باید دانست که منظور از کلاس حرارتی میزان دمایی که عایقها درون الکتروموتور از نظر حرارتی میتوانند تحمل کنند. میتوان گفت اختلاف دمای داخل الکتروموتور (سیم پیچ) با سطح موتور 30 درجه است یعنی اگر کلاس حرارتی الکتروموتور F است و تحت بار کامل و حداکثر دمای محیط مفروض (℃ 40) است دمای قابل تحمل عایق داخل الکتروموتور ℃ 155 است که دمای سطح الکتروموتور حدوداً 125 درجه است پس الکتروموتور را لمس نکنید.
کلاً طبقه بندی کلاس های حرارتی به این صورت است: کلاس A، B، F، H که کلاس اکثر موتورهای موجود در ایران کلاس F است، دمای محیط کاری به صورت استاندارد ℃ 40 در نظر گرفته میشود پس مثلاً کلاس حرارتی F که 155 درجه سانتیگراد است.
در واقع دمای محیط ℃ 40 به اضافه 115 درجه است که میشود 155 سانتیگراد که دمای قابل تحمل عایق سیم پیچ داخل الکتروموتور است.
| دمای کل (درجه سانتیگراد) | دمای محیط (درجه سانتیگراد) | دمای تحمل عایق (درجه سانتیگراد) | کلاس های حرارتی |
|---|---|---|---|
| 105 | 40 | 60 | A Class |
| 130 | 40 | 90 | B Class |
| 155 | 40 | 115 | F Class |
| 180 | 40 | 140 | H Class |
پس اگر الکتروموتوری در دمای محیط بالاتر از 40 درجه سانتیگراد است دیگر دمای 115 داخلی الکتروموتور را تحمل نمیکند و دمای داخلی کمتری را تحمل میکند پس کلاس بالاتر در نظر بگیرید یا موتور با سرویس فاکتور بالاتر در نظر بگیرید یا موتور تحت بار کامل نباشد (کمتر اوج بار را از موتور بخواهید) مثلا موتور نزدیک کوره است و 70 درجه سانتیگراد دمای محیط است این 30 درجه اختلاف دما در حالت عادی را باید از دمای قابل تحمل عایق کم کرد و دید آیا الکتروموتور جواب میدهد یا خیر.
میتوان سنسور PT100 داخل الکتروموتور را چک کرد و دید تا چه دمایی ارسال میکند شاید سازنده الکتروموتور حد بالایی برای تحمل دمایی عایق در نظر گرفته و موتور در دمای بالاتر از محیط هم جواب میدهد.
با توجه به کلاس حرارتی الکتروموتورها تاثیر دما بر الکتروموتور چگونه است؟
دمای محیط، رطوبت، ارتفاع از سطح دریا در عملکرد موتور تاثیر میگذارد و وقتی دمای بالاست یا رطوبت و ارتفاع از سطح دریا زیاد است باید ضریب طراحی در نظر گرفت تا موتور با قدرت بالاتر انتخاب شود مثلاً الکتروموتور 2 اسبی در این شرایط همان کار الکتروموتور 1/5 اسبی را بتواند انجام دهد و همان خروجی را داشته باشد.
در شرایط دمای حرارتی بالا باید افزایش حرارت الکتروموتور کنترل شود تا موتور بازدهی خود را داشته باشد. مثلا موتور با تهویه مستقل استفاده کرد یا موتور با کلاس حرارتی بالاتر در نظر گرفت یا از اینورتر با دقت بالا استفاده کرد که باعث کنترل سرعت و سینوسی نبودن موج ولتاژ و جریان میشود تا دمای سیم پیچ الکتروموتور بالا نرود.
همچنین نباید الکتروموتور را با اینورتر روی سرعت پایین و گشتاور بالا کنترل کنیم و موتور را تحت بار کامل نگذاریم. میزان افزایش مجاز دما در سرویس فاکتور 1 برای کلاس A = 60°، کلاس B=80°، کلاس F=105° و کلاس H=125° است و برای سرویس فاکتور 1/5 تقریباً 10 درجه بالاتر از موارد فوق است مثلاً الکتروموتوری در دمای محیط 40 درجه با کلاس حرارتی F (قابل تحمل عایق 155) می-تواند 105 درجه افزایش دما پیدا کند یعنی 145 = 40 + 105 که 10 درجه کمتر از 155 درجه دمای قابل تحمل عایق است که این حداکثر دما معروف به نقطه داغ است که نباید این الکتروموتور به اوج این نقطه حرارتی برسد که عمر آن کاهش پیدا میکند و عمر موتور حدوداً نصف میگردد.
میتوان دمایی که سنسورها PT100 یا PT30 که به اینورتر اعلام میکند را با کلاس حرارتی الکتروموتور مقایسه کرد و سطح حفاطتی حرارتی صحیحی را در اینورتر تنظیم کرد تا الکتروموتور در آن دما زیاد کار نکند تا عمرش کوتاه نشود یا راهکار های بالا را اعمال کرد تا مشکلی برای الکترو موتور ایجاد نشود.
