نحوه پلاک خوانی الکتروموتورها

نحوه پلاک خوانی الکتروموتورها یکی از دانستنی‌ های ضروری برای افرادی است که قصد خرید، استفاده و یا کار کردن با موتورهای الکتریکی را دارند. زمانی که شما با پارامترهای ذکر شده روی پلاک الکتروموتور‌ها آشنایی داشته باشید به راحتی می‌ توانید شرایط کاری مناسب محصول مورد نظرتان را را درک کنید و در زمان نصب و استفاده با انجام کارهای غیر اصولی باعث از کار افتادن بخشی از آن نشوید. به طور کلی می‌توان پارامترهایی که روی پلاک الکتروموتور‌ها ذکر شده اند را در دسته بندی‌های مختلف قرار داد. این دسته بندی ها عبارتند از: ” پارامترهای الکتریکی یا فاکتورهای ورودی، مکانیکی یا پارامترهایی که در خروجی موتور اندازه گیری میشود و شرایط کاری” در ادامه ما نحوه پلاک خوانی الکتروموتورها را به شما آموزش میدهیم و تک تک مواردی که روی پلاک موتور الکتریکی ذکر میشود را برای شما توضیح می دهیم .

پارامتر‌های ورودی پلاک موتور (پارامترهای الکتریکی)

بی شک اولین و مهمترین مواردی که روی پلاک موتور باید به آنها توجه داشته باشید، ورودی‌های الکتریکی موتور هستند. عدم توجه به این موارد باعث میشود در زمان خرید شما سراغ الکتروموتورهایی بروید که با قدرت منبع الکتریکی شما همخوانی ندارند. از طرفی با اتصال نادرست موتور الکتریکی به منبع ناسازگار شما باعث بروز مشکلاتی مانند از بین رفتن بخش‌های الکتریکی موتور خود خواهید شد. میتوان گفت که این موارد نشان دهنده شرایط کاری الکتریکی  مناسب برای موتور شما هستند. در ادامه این پارامترها را با هم بررسی میکنیم:

تعداد فاز (Phase)

این قسمت به شما تعداد فاز مورد نیاز برای راه اندازی الکتروموتور را را نشان میدهد و اکثر الکتروموتورها تک فاز یا سه فاز هستند.

ولتاژ کاری (Voltage)

ولتاژ کاری در الکتروموتورها معمولا به صورت (380/220) نوشته میشود. در این بخش ولتاژ کمتر نشان دهنده حداقل ولتاژ قابل تحمل برای هر کلاف و ولتاژ بیشتر نشان دهنده بیشترین مقدار ولتاژ می‌باشد.

جریان (Current یا I)

این جریان نامی الکتروموتور شماست که با ولتاژ، توان خروجی و فرکانس ارتباط مستقیم دارد.

فرکانس (Frequency)

فرکانس موتورهای الکتریکی معمولا 60 یا 50 هرتز است، چرا که استاندارد فرکانس تولید برق در کل جهان از این دو حالت خارج نیست. در صورتی که روی پلاک موتور شما بیشتر از یک فرکانس کاری نوشته شده بود، به ازای هر فرکانس گشتاور، توان مفید و چرخه کاری متفاوتی هم نوشته میشود.

نوع جریان مصرفی

در این قسمت جریان مصرفی سه فاز را با حرف D، جریان مصرفی تک فاز با حرف E و جریان مستقیم با حرف G نمایش داده می‌شود .

ویژگی‌های الکتروموتور

یکی از موارد مهم در نحوه پلاک خوانی الکتروموتورها، توجه به پارامتر هایی مانند نوع، توان خروجی، گشتاور، سرعت و… است. این پارامترها باید متناسب با کاربرد شما باشند. در ادامه این موارد را با هم بررسی میکنیم:

توان موتور بر حسب کیلو وات یا اسب بخار

این پارامتر که نشان دهنده توان خروجی موتور شما است، بیانگر مقدار کار انجام شده در واحد زمان می‌باشد. در موتورهای الکتریکی ممکن است میزان توان خروجی را بر حسب اسب بخار ثبت کنند. در صورتی که شما بخواهید واحد اسب بخار را برای انجام محاسبات به وات تبدیل کنید، باید بدانید که هر اسب بخار برابر با 746 وات است. البته در تعاریف مختلف به نظر کارشناسان این عدد می‌تواند بین 735 تا 750 وات متغیر باشد.

مدل موتور یا نوع (Type)

در این بخش سازندگان موتور با استفاده از کد محصول این مدل یا نوع موتور خود را مشخص میکند. نکته مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که انتخاب این کد استاندارد با در نظر داشتن یک استاندارد داخلی این کد گذاری را انجام دهد و به همین دلیل برای الکتروموتورهای ساخته توسط برند های مختلف متفاوت است.

راندمان یا بازده موتور (ƞ)

بازده هر الکتروموتور حاصل تقسیم توان توان خروجی به توان ورودی است که برای بیان بهتر آن به صورت درصد، عدد بدست آمده را در 100 ضرب میکنند. این مقدار به ما نشان میدهد که چه مقدار از انرژی الکتریکی ورودی مصرف شده به انرژی مکانیکی در خروجی تبدیل شده است. هرچقدر عدد راندمان به 100 درصد نزدیک باشد، قیمت آن بالاتر خواهد بود و در زمان کار سطح نویز، اصطکاک و حرارت پایین تری دارد. از طرفی طول عمر نیز بیشتر خواهد بود.

سرعت در بار کامل (Full-load speed)

این پارامتر با علامت n روی پلاک موتور نوشته میشود و در زمان پلاک خوانی الکتروموتور باید به آن توجه داشته باشید. منظور از سرعت در بار کامل سرعتی می‌باشد که در آن موتور گشتاور نامی خود را به صورت کامل تحویل میدهد. عددی که در این بخش نوشته میشود بر حسب دور بر دقیقه یا rpm است. در ضمن به یاد داشته باشید که این سرعت را با نام‎های سرعت واقعی روتور و سرعت لغزشی (در الکتروموتورهای آسنکرون) نیز می‌شناسند .

کسینوس فی، ضریب توان (Power factor)

این پارامتر را که با PF نیز نشان میدهند، نشان دهنده اختلاف فاز بوجود آمده بین جریان و ولتاژ به دلیل وجود خاصیت سلفی در الکتروموتور است. در مورد این پارامتر کافی است بدانید که هر چقدر به 1 نزدیکتر باشد، الکتروموتور شما راندمان بالاتری خواهد داشت.

 چرخه کاری

این پارامتر که با S بر روی پلاک موتور نمایش داده می‌شود، بیانگر این است که چه مدت زمانی الکتروموتور شما می‌تواند کار خود را در مقدار بار نامی به صورت پیوسته انجام دهد. معمولاً یک عدد بین 1 تا 8 در کنار S قرار میگیرد و طبق استاندارد وضع شده S1 الکتروموتوری است که می‌تواند به صورت پیوسته به کار کردن خود در توان نامی ادامه دهد (مانند پمپ‌های آب و…) همچنین موتورهایی که در دره بندی S8 قرار دارند باید در مدت زمان مشخصی کار کنند و در صورتی که زمان کار کردن آنها در توان نامی بیشتر شود دچار مشکل میشوند.

کلاس عایقی (CL)

این پارامتر برای پلاک الکتروموتور‌ها نشان دهنده این است که الکتروموتور شما از لحاظ عایقی سیم پیچ در چه رده بندی قرار دارد. با یک حرف انگلیسی بین A تا F نشان می‌دهند که F نمایانگر بیشترین درجه عایقی و تحمل دمای طولانی است و چقدر حروف قبل از F در الفبا استفاده شوند به معنی این است که میزان عایقی آنها کمتر است

درجه حفاظت بدنه (Enclosure)

این پارامتر که بر روی پلاک موتور با نماد IP نمایش داده می‌شود ۲ عدد دیگر را در کنار خود جای میدهد (IPXY) که این عدد‌ها نمایانگر میزان حفاظت بدنه در برابر شرایط مختلف هستند.

 کلاس یا نوع قفسه روتور

این پارامتر را با حروف A,B,C,D نمایش می‌دهند که هر کدام از این حروف نمایانگر الکتروموتور با گشتاور متفاوت است و از طرفی نوع روتور مورد استفاده را برای شما مشخص میکند. به عنوان مثال زمانی که می‌گوییم موتور مورد نظر شما تیپ D است، جریان راه اندازی آن موتور پایین و گشتاور راه اندازی آن زیاد است و از طرفی در زمان کار سرعت روتور با سرعت میدان دوار استاتور تفاوت زیادی خواهد داشت.

ضریب کارکرد یا ضریب خدمات

این پارامتر نشانگر اضافه کاری است که الکتروموتور شما می‌تواند در مدت زمان طولانی و شرایط کاری خود تحمل کند. به عنوان مثال تصور کنید که ضریب خدمات موتور شما 1.15 است، در چنین شرایطی موتور شما می‌تواند 1.15 برابر بار نامی موتور که بر روی پلاک ثبت شده است را تحمل کند.

ICE

این پارامتر نمایش دهنده نحوه خنک کاری الکتروموتور شما می‌باشد. بر روی پلاک الکتروموتور‌ها یک کد دو رقمی در کنار حروف IC نمایش میدهند که هر کدام از آنها نمایانگر شرایطی است که برای کار کردن موتور الکتریکی مورد نظر شما در نظر گرفته شده است. پیشنهاد ما این است که برای توجه به این قسمت در زمان خرید از فردی کمک بخواهید که تجربه بیشتر و تخصص در این زمینه دارد، چرا که تنوع الکتروموتورها از این لحاظ بالا می‌باشد و در این مطلب فرصتی کافی برای پرداختن کامل به این پارامتر نیست. از سوی دیگر برای دقت به این پارامتر و خرید الکتروموتوری که روند خنک کاری آن متناسب با نیاز شما باشد، باید شرایطی که در محیط کار وجود دارد را با دقت بررسی کنید.

نوع اتصال‌های سیم پیچ استاتور

مورد استفاده در موتورهای الکتریکی سه فاز معمولاً اتصال‌ های ستاره یا مثلث بسته میشوند. توجه به این کار آنها بسیار مهم است چرا که جریان و ولتاژ قابل تحمل هر کلاف در این اتصال‌ها متفاوت است. ممکن است در صورتی که شما به صورت اشتباه از یکی دیگر از این اتصالات استفاده کنید، باعث سوختن سیم پیچ موتور خود شوید. از سوی دیگر باید این نکته مهم را در نظر داشته باشید که میزان توان خروجی این اتصالات متفاوت است و با استفاده نادرست شما توان نهایی موتور را کاهش خواهید داد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که در برخی از الکتروموتور ها، شرکت سازنده به شما اجازه داده است که به سر سیم پیچ‌های استاتور دسترسی داشته باشید و آنها را به دلخواه خود به صورت ستاره یا مثلث ببندید.

سایر اطلاعات ثبت شده روی پلاک الکتروموتور

علاوه بر پارامترهایی که تا اینجای کار در خصوص نحوه پلاک خوانی الکتروموتور‌ها گفتیم، موارد دیگری وجود دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم. دانستن موارد زیر شرایط خاص می‌تواند اهمیت بسیار بالایی داشته باشد. پس بهتر است که آنها را به خاطر بسپارید تا در شرایط اضطراری با آنها آشنایی لازم را داشته باشید.

• شماره ساخت (No)

سری ساخت و شماره سریال موتور در کارخانه بر روی پلاک درج شده و برای اطلاع از ریز جزئیات موتور شما می‌توانید این شماره را در وبسایت شرکت سازنده وارد کرده و به این صورت از اصل بودن موتور خود اطمینان حاصل کنید.

• DATE

این بخش نشان دهنده تاریخ ساخت الکتروموتور شما میباشد.

• نام کارخانه تولید کننده الکتروموتور

معمولاً نام کارخانه تولید کننده الکتروموتور‌ها در قسمت بالایی و پایینی پلاک ذکر میشود.

• نحوه نصب الکتروموتور

در صورتی که این قسمت حرف v و نشان می‌دهد موتور شما باید به صورت عمودی نصب شود و در صورتی که حرف b نوشته شده بود الکتروموتور را باید به صورت افقی نصب کنید.